Os millonarios na India: Coidado coa “doutrina do chorro”

Os millonarios na India: Coidado coa “doutrina do chorro”
Arundhati Roy / Financial Times
Traducido para o CEPRID (www.nodo50.org/ceprid) por DSM

É unha casa ou un fogar? Un templo para a nova India, ou un almacén para as súas pantasmas? Desde que Antilla instalouse en Altamount Rd, Mumbai, exudando misterio e ameaza, as cousas non volveron a ser as mesmas. “Xa chegamos”, dicíame o amigo que me levou ata alí, “mostra os teus respectos ao noso novo dirixente”.
Antilla pertence ao home máis rico de India, Mukesh Ambani. Xa lera algo respecto diso: a vivenda máis custosa xamais construída, 27 pisos, tres heliportos, nove ascensores, xardíns colgantes, salóns, invernaderos, gimnasios, seis plantas de aparcamiento e 600 sirvientes. Nada me había preparado para o céspede en vertical —unha muralla de herba encostada a un vasto enrexado metálico. O céspede secouse nalgunhas placas, algúns pedazos desprendéronse en forma de rectángulos definidos. Claramente, o sistema de rego por goteo non funcionara.
Pero o “chorro” si. Por iso nunha nación de 1.200.000 habitantes, os bens das 100 persoas máis ricas equivalen a un cuarto do produto interior bruto. Nas rúas dise (e tamén no New York Estafes), ou se adoitaba dicir, que os Ambanis non viven en Antilla. Quizais estean aí agora, pero a xente aínda rumorea sobre pantasmas e mala sorte, vastu e feng-shui. Creo que a culpa é toda de Marx. O capitalismo, dixo, “…conxurou tan enormes medios de produción e intercambio que é como o feiticeiro que xa non é capaz de controlar os poderes do mundo de tebras que creou cos seus encantamentos”.
Na India, os 300 millóns de persoas que pertencemos á nova clase media post-reforma —o Mercado— vivimos parede con parede cos 250.000 campesiños que se suicidaron angustiados pola débeda, e cos 800 millóns que se viron empobrecidos e desposeídos para facernos espazo a nós. E que sobreviven con menos de 50 céntimos de dólar ao día.
A fortuna persoal do señor Ambani supera os 20.000 millóns de dólares. Controla a maioría das accións de Reliance Industries Limited (RIL), unha compañía cunha capitalización de mercado de 47.000 millóns de dólares e unha variedade de intereses en distintos negocios. RIL ten o 95% das accións de Infotel, quen fai unhas semanas comprou a maior parte dun grupo mediático que controla varias canles televisivas de noticias e entretenimiento. Infotel posúe a única licenza de emisión 4G do país. Tamén é dona dun equipo de cricket.
RTL é só una no puñado de corporacións, algunhas controladas por familias, outras non, que gobernan a India. Outras son Tata, Jindal, Vedanta, Mittal, Infosys, Essar, e Reliance (ADAG), cuxo dono é o irmán de Mukesh, Anil. A súa competición en crecemento chegou a Europa, Asia central, África e Latinoamérica. Os Tata, por exemplo, dirixen máis de cen compañías en oitenta países. Son unha das maiores compañías do sector privado na India.
Desde que a posesión cruzada de negocios non se ve restrinxida polas regras de “a doutrina do chorreo”, canto máis teñas, máis podes ter. Mentres tanto, un escándalo tras outro mostrou, en cada doloroso detalle, como as corporacións compran políticos, xuíces, burócratas e medios de comunicación, baleirando de contido a democracia pero mantendo os seus rituais. Enormes reservas de bauxita, mineral de ferro, petróleo e gas natural, todo iso por valor de billóns de dólares, son vendidos ás corporacións por unha miseria, desafiando incluso a lóxica retorta do libre mercado. Carteis de políticos corruptos e corporacións conspiraron para subestimar a cantidade de reservas e o valor de mercado real dos bens públicos, o que leva a un desvío de miles de millóns de dólares do erario. Logo está a apropiación de terras —o desprazamento forzado de de poboacións, de millóns de persoas de cuxas terras estar apropiando o Estado para entregalas a mans privadas (o concepto de inviolabilidad da propiedade privada moi raras veces aplícase á propiedade dos pobres). Déronse revoltas populares, moitas delas utilizando armas. O goberno anunciou que empregará ao exército para acalalas.
As corporacións teñen a súa propia e sutil estratexia para gestionar o descontento. Cunha minúscula porcentaxe dos seus beneficios levantan hospitais, institucións e organizacións educativas, que financian ONGs, academias, xornalistas, artistas, cineastas, festivales literarios e ata movementos de protesta. É unha forma de usar a caridade para atraer aos creadores de opinión á súa esfera de influencia. Ou infiltran a normalidad, colonizan a orde cotiá, de maneira que desafialo parece tan absurdo (ou tan esotérico) como desafiar a propia “realidade”. De aquí é sinxelo e inmediato chegar ao “non hai alternativa”.
Os Tata gestionan dous das maiores institucións de caridade da India (doaron 50.000 dólares a esa necesitada institución que é a Harvard Business School). Os Jindal, cunha gran cantidade de accións en minería, metais e enerxía, gestionan a Jindal Jindal Global Law School, e en breve inaugurarán a Jindal School of Government and Public Policy Financiada polos beneficios do xigante do software Infosys, a New India Foundation outorga premios e becas a científicos sociais.
E unha vez solucionada a xestión do goberno, a oposición, os tribunais, a opinión e os medios liberais, só queda o asunto de como tratar o crecente descontento, a ameaza do “poder popular”. Como se domestica iso? Como converter manifestantes en mascotas? Como baleirar de contido a furia do pobo e conducila a calellos sen saída? O movemento indio anticorrupción dirixido por Anna Hazare, mayormente nacionalista e composto por clases medias, é un bo exemplo diso. Un campaña a tempo completo desde os mass-media dominados polas corporacións proclamouse como “a voz do pobo”. Esixía unha lei que socavaba as últimas migajas de democracia. A diferenza do movemento Occupy Wall Street, non se pronunciou en contra das privatizaciones, os monopolios corporativos ou as “reformas” económicas. Os seus principais apoios nos medios conseguiron desviar con éxito a atención dos grandes escándalos de corrupción corporativa e empregaron o desprezo popular cara aos políticos para demandar a retirada de poderes concretos do goberno, para facilitar máis reformas e privatizaciones.
Tras dúas décadas destas “reformas” e dun potente crecemento pero sen xeración de emprego, a India mantén máis menores desnutridos que calquera país do mundo, e máis pobres en oito dos seus estados que os que suman os 26 países do África subsahariana. E agora estase achegando a crise financeira internacional. A media de crecemento se ha esborrallade ata o 6,9 %. O investimento desde o estranxeiro diminúe.
Os auténticos sepultureros do capitalismo, parece ser, non son os proletarios revolucionarios de Marx, senón os seus propios e ilusorios cardeais, que converteron a ideoloxía en fe. Parecen sufrir dificultades para comprender a realidade ou aprender a lección do cambio climático, que di, simplemente, que o capitalismo (cinluyendo a variante chinesa) está destruíndo o planeta.
O “rego por goteo” fallou. Agora o “sistema a barullo” tamén está en problemas. Segundo van aparecendo as primeiras estrelas no ceo cada vez máis escuro de Mumbai, gardas con almidonadas camisas brancas e walkie-talkies xorden desde as portas prohibidas de Antilla. Os focos ilumínanse. Quizá é a hora de que as pantasmas saian a xogar.

Arundhati Roy é a autora de “O deus das pequenas cousas”. Hernewestbookis ‘BrokenRepublic’